Öğrencilerime operasyonel tanımın ne olduğunu anlatmaya çalışıyorum. Türkçe içeriklerde aradım. Bizim 30 sene önce öğrendiğimiz karşılığını bulamadım. İngilizce içerikte buldum.^[1] Okuduklarımın ve yıllar önce öğrendiklerimin kısa bir özetini burada aktarayım.

Bir kavramı ölçülebilir duruma getirmeye operasyonel tanım (operational definiton) denir.

Örnek verelim; “Hayal kırıklığı insanı öfkelendirir” deriz. Mutlak doğru olarak kabul edilebilir. Ne var ki bu cümleyi bilimsel olarak söylemek için hayal kırıklığı arttıkça öfkenin de artacağını ispatlamamız gerek.

Hiç kolay değil. Önce hayal kırıklığını sonra da öfkeyi ölçebilmeliyiz ki, biri artınca diğerinin de arttığını gösterebilelim.

Farklı insanlar bulunacak. Daha fazla hayal kırıklığı olanlar belirlenecek.  Onların gösterdiği öfke davranışı saptanacak. “Bu diğerinden daha fazla öfkelendi” diye ispatlayabilir duruma gelinecek.

Yani, yeterli sayıda örnek gösterip şöyle bir şema sunulmalı.

Zor bir örnek verdiğimin farkındayım. Ama bu gibi konularda tez hazırlayanların başka çareleri yok.

Niye mi yazdım?

Bu kadar zor kavramları kenara bırakalım. Kime müşteri dediğimizde bile ortak kavrama ulaşmamızın ne kadar zor olduğunu biliyor musunuz? Oysa bunu saptamadan bazı (R F M, Müşteri Kaybının Engellenmesi, Geri Kazanım gibi) CRM çalışmalarına hiç başlayamazsınız.^{[2] , [3]}

EKLEME (12 Kasım 2014)

Deniz Cem Önduygu, halk deyimlerinin işlevsel tanımlarını ^[4] yayınlamış.

Mutlaka göz atılmalı.