Friendfeed’de taksitli kartlar konusunda bir tartışmayı okudum. “Taksit’in dogal satın alma reflekslerimizi bozdugu”, “2001’den sonra Türk halkını tüketime yöneltmek için ortaya çıktığı”… gibi cümleler yazılmaya başlandı.

Bu konuda yıllardır çalıştığım, ayrıca doktora tezimi de taksitli kartlar konusunda hazırladığım için yanlış bilinenleri düzeltme gereği duydum.

.

Taksit bu ülkede ne 2001’de başladı, ne de 40 yıla yakın süren yüksek enflasyon döneminde… Bu ülkede yüzyıllardan beri taksit var. Tohum almak için paraya ihtiyaç duyulan zaman ile ürünün toplanıp borçların kapatıldığı zaman arasında fark olan hemen her yerde, “kredilendirme” başlar. Halkın gelir düzeyi bazı ihtiyaçların bedelini bir defada ödemeye yeterli değilse, “taksitlendirme”  oluşur. (Konuları doğru yorumlamak için,  ekonomik ve sosyolojik kökenine – ideolojilerden ve ön yargılardan uzaklaşarak – bakmak gerek.

Enflasyonun adının bile anılmadığı 50 – 60 yıl önce de anneannelerimiz 15 liralık terliği haftada 2.5 lira taksitle alırlardı. Satıcılar, şehirlerde arkası camekanla kaplanmış kamyonette sergilenen; köylerde ise, eşek üzerine yüklenen malları satışa sunarlardı. O zamanlar defter tutuyordu satıcılar. Çizgili kağıda güzelce çizilmiş şekilde “cari hesap defteri” vardı. (Daha sonranın excel tablolarının esin kaynağı olduğunu söyleyebiliriz. )

Yaklaşık 20 yıl önce 1993’de, dönemin Arçelik Genel Müdürü Cengiz Solakoğlu, taksitli krediler üzerine yapılan bir oturumda “bir devirler annenizin kızlık soyadını sormazlardı. Adres olarak da “… köyünden Emine bacı, evinin önünde erik ağacı” diye not tutarlardı” diye anlatmıştı.
.

Taksitli kartlara gelirsek… Mağazalarında taksitli işlemi Karamürsel Mağazaları nerdeyse 70 sene önce başlattı. İlk taksitli kartı, Atalar Tekstil (adı ALTINKART idi) 60 sene önce verdi.

Bir dönem taksitli işlemler için sadakat kartlar çıktı. 1997 – 1999’da sadece İstanbul’da 200’ün üzerinde markanın taksitli kartları vardı.

Özet tarihçesini de yazmıştım [1].

.

Kısaca, taksitli kartlar 2001’de ortaya çıkmadı. Çok uzun yıllardan beri var.

Eğer bir olguyu düzgün değerlendirmezsek, tüm diğer değerlendirme ve öneriler sadece “tahmin”, “inanış” veya “ideoloji” taşır. Gerçeklerden uzaklaşır. Bu nedenle gerçek tarihçeye dikkat çekmek istedim.

Bu yazı, tarihçe konusundaki yazının [1] ilk bölümü gibi değerlendirilebilir.