Kopyalanamayan tek şey ilişkidir diye yazmıştım.¹ Ayrıntı verecek olursam:

Bir anne bütün çocuklarına eşit davrandığını söyler. Aslında hepsine farklı davranır. Her birinin kişisel özelliklerine göre, onlar için (kendince) en iyi olanı yapmaya çalışır. Her biri ile farklı ilişkisi vardır ki kopyalanamaz. Anne rolünü oynamaya kalksanız, ne kadar çabalasanız da aynısını yapamazsınız.

Üst gelir grubuna hizmet veren MOS ve Bahçecik kuaförlerinin müşterilerini almak için tüm rakipleri çaba sarf ediyorlar. Bu markalar da büyümeye devam ediyor. Yeni mağazalar açıyorlar. Bir çok yerde yazmıştım. Bir kadına kocası, sevgilisi veya erkek arkadaşı “Saçların çok kötü görünüyor.” diyemez. (Derse, son cümle olması ihtimali yüksektir.) Ama kuaförü diyebilir. Kuaförünü muhtemelen kocası, sevgilisi veya erkek arkadaşı kadar sevmiyordur. Böyle bir ilişki de kopyalanamaz.

Saçlarım olduğu yıllarda Erenköy’deki Cahit Bey’e giderdim. Kendisinden perakendecilik ve dükkan yönetimi hakkında çok şey öğrenmişimdir. Bir sabah gördüm, uykusuzluğu gözlerinden belli… Fenerbahçe stadındaki maçtan sonra kendisine gelen müşterilerini beklemişti gece yarısına kadar.²

Bakırköy’de oturuyorlarmış. “Hazır Fenerbahçe’ye kadar gelmişken…” demişler.  “Sen müşterine sadık olursan, müşterin de sana sadık olur.” diye anlattı. Bu ilişki de kopyalanamaz. Dükkanı gece açık tutmak yetmez, bu bakış açısını da kazandırmak gerekir.

Markalar, standart ilişki düzeyi vaat ederler. Elemanları eğitirler. Bir dükkandaki eleman harikalar yaratır. Müşterilerin isimlerini, beğenilerini, sevdiklerini aklında tutar; diğer dükkandaki eleman ezberlediğini yapar. İstendiği kadar standartlaştırılmaya çalışılsa da, kişilerden ötürü farklılaşır.

Bu nedenden ötürü “Kopyalanamayan tek şey ilişkidir.” denmiş.

Ne kadar çabalansa da…